Hava fritözleri, sağlık konusunda artan farkındalık ve kızarmış yiyeceklere yönelik devam eden talep nedeniyle son zamanlarda daha da popüler olmaya başladı. Sosyal medyada birçok kişi hava fritözlerinin kızarmış yiyecekler yapmak için sağlıklı bir alternatif olduğunu iddia ederken bunun gerçekliği ne? Gelin bu konuya bilimsel gerçekler ile göz atalım.
‘Hava fritözleri çıtır, çıtır bir dış yüzey elde etmek için sıcak havayı yiyeceğin etrafında dolaştırarak çalışma prensibine sahiptir.’
Hava fritözlerinin çıkış noktası aslında fırın ve tencere yemeği gibi geleneksel ve sağlıklı yiyecek hazırlama yöntemlerinin yerini alması için değil, derin yağda kızartılmış yiyecekleri pişirmenin daha sağlıklı bir yolunu yaratmayı sağlamaktı.
'Yağda kızartılmış gıdaların sağlığa olumsuz etkileri olmaksızın kızarmış yiyeceklerin tadını gönül rahatlığıyla çıkarmak için öneriliyor.'
Hava fritözünde kızartılmış yiyecekler, derin yağda kızartılmış yiyeceklerden doğal olarak daha düşük yağ içeriğine sahip oluyor. Yağ tüketiminin azalması ile kalori alımının da azalıyor olması zaten bu durumda net bir sonuç. Bu yüzden derin yağda kızartmaya göre hava fritözü kullanılarak kızartma tadında yiyecekler hazırlamak daha sağlıklı sayılabilmekte.
Tencere yemeği yaparak, fırında pişirerek de sağlıklı yemekler yapılabilir. Hava fritözünün iddiası aslında bu yöntemlerden hiçbirinin derin yağda kızartılmış gibi o zevk veren çıtır dokuyu sağlayamayacağı noktası.
Tüm derin yağda kızartılmış yiyecekleri hava fritözünde kızartılmış yiyeceklerle değiştirmek hiçbir şekilde sağlıklı bir hayatı ve daha düşük sağlık riskini garanti etmez. Çünkü bu noktada hazırlanan yemeğin içeriği, porsiyon kontrolü ve iştah yönetimi daha önemlidir.
Öte yandan yüksek sıcaklıkta pişirme ile gıdada ortaya çıkan akrilamid gibi kanserojen bileşikler akla geliyor. Derin yağda kızartma ile hava fritözü arasında bu konuda fark var mı?
‘Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı'na göre, akrilamidin endometriyal, yumurtalık, pankreas, meme ve özofagus kanseri dahil olmak üzere bazı kanserlerin gelişimiyle ilişkili olabilir.’
Yapılan bir çalışmada, patatesi hava fritözünde kızartmanın, geleneksel derin yağda kızartmaya kıyasla akrilamidi %90'a kadar azalttığını saptanmıştır.
‘Aldehitler, heterosiklik aminler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar, yüksek ısıda pişirme ile oluşan ve kanser riski ile ilişkili olabilecek diğer potansiyel kanserojenlerdir.’
Hava fritözleri akrilamid oluşumunu azaltırken, diğer potansiyel zararlı bileşikler oluşmaya devam edebilir. Hava fritözü kullanmanın kanserojen bileşiklerin oluşumunu nasıl etkileyebileceğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Buna ek olarak tekrar tekrar ısıtılarak kullanılan kızartma yağı kanserle güçlü olarak ilişkilendirilmiştir. Hava fritözü kullanılarak kızartılan yiyeceklerde yağın tekrar kullanılması gibi bir durum yoktur.
Hava fritözünde kızartma, derin yağda kızartmadan kalori ve akrilamid içeriği açısından daha sağlıklı olsa da hava fritözü kullanılarak hazırlanan gıdalarda hala daha düşük seviyelerde de olsa zararlı kimyasallar bulunmaktadır. Ek olarak, derin kızartmaya kıyasla hava fritözlerinin yiyecekleri pişirmesi daha uzun sürer ve biraz farklı bir tat ve doku sağlarken fırından daha hızlı sürede pişirmeyi sağlayarak enerjiden tasarruf sağlar. Fırına kıyasla da boyutu sebebi ile mutfakta daha küçük bir yer kaplasa da hava fritözleri sadece 2-3 kişiye yetecek porsiyonda yemeği tek seferde pişirebildiği için kalabalık aileler için uygun değildir.
Yazının sonuna kadar gelmişsen eğer; derin yağda kızartmayı tercih etmemen gerektiğini net olarak artık anlamışsındır. Son olarak hava fritözü kullanıcılara 2 sorum var:
1. Evdeki fırın yeterli mi yoksa hava fritözü her eve gerekli midir?
2. Peki gerçekten hava fritözü ile daha az yağ kullanarak derin yağda kızartılmış lezzet ve dokusu sağlanabilir mi?
Doğa Peksever
Uzman Diyetisyen
Kaynaklar:
Gouyo, T., Mestres, C., Maraval, I., Fontez, B., Hofleitner, C., & Bohuon, P. (2020). Assessment of acoustic-mechanical measurements for texture of French fries: Comparison of deep-fat frying and air frying. Food Research International, 131, 108947.
Koszucka, A., Nowak, A., Nowak, I., & Motyl, I. (2020). Acrylamide in human diet, its metabolism, toxicity, inactivation and the associated European Union legal regulations in food industry. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 60(10), 1677-1692.
Lee, J. S., Han, J. W., Jung, M., Lee, K. W., & Chung, M. S. (2020). Effects of thawing and frying methods on the formation of acrylamide and polycyclic aromatic hydrocarbons in chicken meat. Foods, 9(5), 573.
Sansano, M., Juan‐Borrás, M., Escriche, I., Andrés, A., & Heredia, A. (2015). Effect of pretreatments and air‐frying, a novel technology, on acrylamide generation in fried potatoes. Journal of Food Science, 80(5), T1120-T1128.
Teruel, M. D. R., Gordon, M., Linares, M. B., Garrido, M. D., Ahromrit, A., & Niranjan, K. (2015). A comparative study of the characteristics of french fries produced by deep fat frying and air frying. Journal of Food Science, 80(2), E349-E358.
Zaghi, A. N., Barbalho, S. M., Guiguer, E. L., & Otoboni, A. M. (2019). Frying process: From conventional to air frying technology. Food Reviews International, 35(8), 763-777.
Comments